W poprzednim wpisie na Jerzmanowski Insolvenza ukazał się artykuł pt. „Wierzyciele rzeczowi i mechanizm cramdown w nowym prawie restrukturyzacyjnym”, w którym omówiono niektóre zmiany wynikające z projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne oraz niektórych innych ustaw, implementującego przepisy tzw. Dyrektywy drugiej szansy”. Obecnie projekt znajduje się na etapie opiniowania przez Stały Komitet Rady Ministrów. Choć przeszedł już kilka zmian, niektóre z jego postanowień pozostają niezmienne, a ich wejście w życie jest bardzo prawdopodobne. W niniejszym artykule skupimy się na omówieniu kolejnych zmian poświęconych najbardziej popularnemu postępowaniu restrukturyzacyjnemu, tj. postępowaniu o zatwierdzenie układu („PZU”).
Ujednolicenie terminów
Pierwszą ze zmian, której warto się przyjrzeć, jest zmiana terminu, na który można ustalić dzień układowy. Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 211 ust. 2 p.r. dzień układowy musi przypadać nie wcześniej niż trzy miesiące i nie później niż dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Regulacja ta jest niespójna z art. 226g p.r., który stanowi, że skutki obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego (w tym m.in. ochrona dłużnika przed egzekucją) wygasają z mocy prawa, jeżeli w terminie czterech miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia dłużnik nie złoży do sądu wniosku o zatwierdzenie układu. W praktyce zatem czwarty miesiąc działania skutków obwieszczenia znajduje zastosowanie jedynie w sytuacji, w której układ nie został przez wierzycieli przyjęty, w następstwie czego nie został w okresie 3 miesięcy od dnia układowego złożony do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Dłużnik ma wówczas możliwość wszczęcia innego postępowania restrukturyzacyjnego lub złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, zachowując jednocześnie ostatni, czwarty miesiąc ochrony przed egzekucją.
Według projektowanych zmian proponuje się ujednolicenie terminów poprzez zmianę art. 211 ust. 2 p.r. w ten sposób, że dzień układowy będzie mógł zostać ustalony nie wcześniej niż cztery miesiące przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu. Z tym powiązane jest również wydłużenie okresu ważności głosu w art. 215 p.r. z trzech do czterech miesięcy.
Zakończenie PZU
Obecnie w prawie restrukturyzacyjnym brakuje regulacji dotyczącej zakończenia PZU na etapie przedsądowym (tj. etapie mającym miejsce przed skierowaniem do sądu wniosku o zatwierdzenie układu). W związku z tym pojawiają się liczne wątpliwości, czy dłużnik, w stosunku do którego zostało otwarte takie postępowanie, może z niego zrezygnować.
Pozytywnie należy ocenić zatem wprowadzenie przez projektodawcę nowego art. 218a, który reguluje kwestie umorzenia i zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu. Zgodnie z przytoczonym przepisem postepowanie te umarza się z mocy prawa:
- z dniem złożenia przez dłużnika do akt oświadczenia o rezygnacji z dalszego prowadzenia postępowania, które to oświadczenie może być złożone najpóźniej do momentu złożenia do sądu wniosku o zatwierdzenie układu, albo
- jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu.
Ustawodawca planuje również zamieszczenie regulacji określającej moment zakończenia PZU na etapie sądowym. Zgodnie z projektowanym art. 218a ust. 3 w przypadku złożenia do sądu wniosku o zatwierdzenie układu, postepowanie kończy się z chwilą prawomocnego zwrotu, odrzucenia lub oddalenia tego wniosku, umorzenia postępowania w przedmiocie rozpoznania tego wniosku, zatwierdzenia układu albo prawomocnej odmowy zatwierdzenia układu.
Rezygnacja z wprowadzenia określonych regulacji
Postępowanie o zatwierdzenie układu, jako postępowanie składające się z dwóch etapów – sądowego i pozasądowego, jest postępowaniem najbardziej odformalizowanym, w stosunku do którego nie stosuje się niektórych ograniczeń znanych z postępowań restrukturyzacyjnych sądowych. Pomimo to, we wcześniejszych projektach znalazła się propozycja, aby do postępowania o zatwierdzenie układu, od dnia zamieszczenia obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego stosować regulację zakazującą spłaty zobowiązań objętych z mocy prawa układem, jak również regulację ograniczającą prawo potrącenia. W obecnie procedowanym projekcie ustawodawca z tych regulacji zrezygnował, co należy oceniać pozytywnie, zwłaszcza w kontekście zakazu spłaty zobowiązań, którego brak umożliwia dłużnikowi uregulować drobne wierzytelności po otwarciu tego postępowania, co ułatwia procedowanie układu.
Negatywnie należy natomiast ocenić brak wprowadzenia przez projektodawcę regulacji dotyczącej wprowadzenia wyraźnej podstawy prawnej do wyznaczenia w postępowaniu o zatwierdzenie układu sędziego wyznaczonego, co usunęłoby spory i rozbieżności w praktyce w przedmiocie dopuszczalności zwolnienia spod zajęcia egzekucyjnego rachunku bankowego dłużnika (jak ma to miejsce w postępowaniu sanacyjnym).
Podsumowanie
Projektowane zmiany odnoszące się do najbardziej popularnego i najskuteczniejszego postepowania restrukturyzacyjnego należy oceniać pozytywnie, niemniej jednak, projekt implementujący unijną Dyrektywę drugiej szansy nie rozwiązuje wszystkich problemów, a zwłaszcza nie eliminuje kontrowersji związanych z brakiem precyzyjnych regulacji dotyczących zwolnienia rachunków bankowych dłużników spod zajęcia egzekucyjnego. W związku z tym, pozostaje nam liczyć na to, że kwestia ta zostanie uregulowana w kolejnych wersjach projektu ustawy.